Chronische stress: hoe ga je ermee om?

In mijn vorige blog hadden we het over chronische stressoorzaken en dan specifiek over perfectionisme. In dit artikel wil ik je meenemen naar de andere twee chronische stress oorzaken, namelijk streven naar harmonie en het overmatig controle willen houden.

Altijd naar harmonie streven:

We zeggen ‘ja’ op dingen waar we eigenlijk ‘nee’ wilden zeggen wat vervolgens leidt tot spijtgevoelens. Iedere keer weer opnieuw stoten we ons hoofd omdat we conflicten willen vermijden. Vooral mensen die hoog scoren op de persoonlijkheidstrek ‘altruïsme’ lijken hier sneller last van te hebben omdat zij van nature al meer conflict vermijdend zijn. Ik kom het veel tegen in mijn coaching en ook deze stressoorzaak is te linken aan gefrustreerde behoeften. Want geen grenzen aan durven geven waardoor je niet kunt doen wat je zou willen doen is een autonomiefrustratie.

Relationele autonomie zou het streven in dit geval zou moeten zijn. Relationele autonomie ontstaat wanneer je je zo begrepen en geaccepteerd voelt (binding) en zo gewaardeerd voelt (competentie), dat je daardoor jezelf kunt zijn (autonomie).

Sociale relaties

Een goede relatie begint bij goed luisteren en communiceren. Luister je naar wat een ander zegt? En begrijp je diegene ook echt? Kun je diegene ook vragen om naar jou te luisteren? En kun je bij meningsverschillen ook vertellen wat je bedoeld en bovendien wat je niet bedoeld? (Dus dat je elkaar niet beschuldigd van iets.)

Verder gaat een goede relatie ook over waarderen door op te merken wat een ander doet. Wanneer men een ander regelmatig een compliment geeft zien we dat dit op den duur ook andersom meer kan gebeuren. Belangrijk hierbij is wel dat de complimenten welgemeend zijn.

Als laatst hebben we gunnen. Wanneer je in een relatie elkaar dingen gunt en blij kunt zijn voor een ander, verhoogt dat de autonomie van een ander. Je wilt dit dus ook echt benoemen.

Het werken aan betere relaties is dus essentieel om meer relationele autonomie te ervaren en daarmee je minder bezwaard te voelen bij het ‘nee’ zeggen.

Sloepjes

Daarnaast is het belangrijk om te leren prioriteren wie er belangrijk voor jou in je leven zijn. Je hoeft namelijk heus niet tegen iedereen ‘nee’ te zeggen. Het draait om prioriteit! Binnen mijn coaching gebruik ik vaak de zogenaamde ‘sloepjesopdracht’. Hierbij hebben we 3 reddingssloepjes. 1 voor je werk, 1 voor thuis en 1 voor je vrijetijdsbesteding (vrienden/kennissen). In ieder sloepje zijn slechts 5 zitplekken. Je mag dus per domein maximaal 5 mensen meenemen die belangrijk genoeg voor jou zijn. Dit geeft je een idee tegen welke mensen je wel ‘nee’ gaat zeggen en welke mensen je ook gewoon ‘ja’ kunt zeggen. Belangrijk hierbij is dat je leert empathisch assertief te zijn. Dus het ‘nee’ zeggen dient niet bot te gebeuren. Woorden als ‘helaas’ of ‘ik had het graag voor je willen doen’ lijken hierin erg effectief te zijn.

Altijd controle willen behouden

Wanneer je continu controle wilt blijven houden ben je per definitie al controle aan het verliezen. Net als dat we niet iedereen te vriend kunnen houden, kunnen we ook niet alles onder controle houden. En de reden hiervoor is simpel. Een dag bestaat uit pak ‘m beet 12 effectieve uren wanneer je je slaap, pauzes, ‘s ochtends opstarten en ‘s avonds uitrollen weglaat. En de vraag die je jezelf dan wilt gaan stellen is: wat is belangrijk genoeg in mijn leven om deze 12 uur per dag aan te besteden?

Voor veel mensen makkelijker gezegd dan gedaan en ook hier zijn zo bepaalde redenen voor. Ook dit kunnen we deels terugkoppelen aan persoonlijkheid. Vooral mensen die erg hoog scoren op de trek ‘conciëntieusheid’ zijn van nature aanpakkers. Dit zijn mensen die niet graag stilzitten en graag veel willen doen en ook nodig hebben om voldaan de dag af te sluiten. Typische symptomen die we zien bij mensen die altijd controle willen behouden is dat ze eigenlijk nooit controle ervaren, altijd ‘aan’ staan en continu meer werk naar zich toe trekken. Soms zo erg dat ze taken van anderen gaan overnemen om zo maar een gevoel van controle te behouden. Deze mensen voelen zich ook vaak zenuwachtig.

Streven naar de juiste doelen

Net als bij perfectionisme zien we hier ook een duidelijk verband met gefrustreerde psychologische basisbehoeften. In de kern kunnen extrinsieke doelen zoals financieel, macht, imago of roem dominant zijn waardoor we vergeten aandacht te besteden aan intrinsieke doelen zoals het ervaren van meesterschap, zelfexpressie, maatschappij of relatie. Het frustreert de behoefte wat gepaard gaat met ‘nooit tevreden zijn’. Het zit ‘m al in het woord: het bevredigd niet! Overmatig controle willen behouden op taken kan voortvloeien uit het gevoel geaccepteerd, gewaardeerd of erkend te willen worden. Ook hierbij is het dus eerst zaak om naar de kern te kijken.

Sloepjes

Ook hierbij draait het om prioriteit! We kunnen tot op zekere hoogte controle uitoefenen over bepaalde taken. Het draait erom dat je aan het einde van de dag of week terug kunt blikken en tegen jezelf kunt zeggen: “Dit was een goede week”. Om dit beeld realistisch te houden wil je ook hier kijken naar telkens 5 sloepjes over de 3 domeinen. Nu zijn de zitplekken in je sloepje alleen niet bedoeld voor mensen, maar voor taken. En dit is super oncomfortabel voor veel mensen! Dit betekent namelijk dat we afscheid dienen te nemen van bepaalde taken die eigenlijk niet zo belangrijk zijn. Dit betekent ook dat taken die wél urgent zijn uit handen gegeven dienen te worden. Ook dit is oncomfortabel. Persoonlijk heb ik hier enorm veel winst uit weten te halen gezien ik ook altijd ‘aan’ stond.

Schaarste

We hebben nog 1 chronische stressbron en dat is schaarste. Schaarste verwijst naar het concept van een tekort aan middelen die nodig zijn om bepaalde doelen te bereiken. Dit kan betrekking hebben op financiële middelen, tijd, energie, voedsel, water, enzovoort. Wanneer mensen te maken hebben met schaarste, kan dit leiden tot stress, angst en een gevoel van urgentie om de middelen te verkrijgen die ze nodig hebben. Dit kan weer leiden tot impulsieve beslissingen en suboptimale keuzes, omdat de focus ligt op het voldoen aan de onmiddellijke behoeften. Ik gaf aan dat het er 3 zijn en dat klopt ook. Schaarste is niet echt een stressbron, gezien het effect hiervan erg afhangt van de perceptie ervan. Wanneer je denkt nog controle te hebben, dan kan schaarste positieve stress opleveren en je daarmee motiveren om in actie te komen. Wanneer je dan te maken hebben met schaarste draait het, net als bij taken om het juist kunnen prioriteren.

Samengevat

We kennen 3 chronische stressoren, namelijk perfectionisme, harmonie en controle. Alle 3 zijn ze symptomen van gefrustreerde behoeften. Alle 3 vereisen ze een andere aanpak om er mee om te gaan, maar hebben ze 1 ding binnen de aanpak gemeen: men zou moeten leren hoe ze hun psychologische basisbehoeften kunnen bevredigen. Bevredigde PBB’s maakt men weerbaarder. Weerbaarheid wil eigenlijk niets anders zeggen dan dat men tegen een stootje kan. Dus wanneer we bepaalde tegenslagen in het leven ervaren, dat we niet zomaar omvallen. Daarnaast maken bevredigde basisbehoeften ons ook veerkrachtiger. Als we dan een keer omvallen, dan blijven we niet liggen. We kunnen weer ‘opveren’ en verder gaan met waar we gebleven waren.

Over mij

Mijn naam is Bart, vitaliteitskundige, gespecialiseerd in motiveren, presteren en floreren. Ik leer jongvolwassen hoe ze hun eigen koers kunnen bepalen in een maatschappij vol keuzes en verwachtingen van anderen.

Bekijk deze pagina voor meer informatie over 1:1 coaching of volg mij op sociale media (Instagram LinkedIn).