Samenwerken als mens & omgang met conflicten
Wij mensen zijn meesters in samenwerking. We zijn zelfs zo slim dat we op afstand kunnen samenwerken met mensen aan de andere kant van de wereld. Geen enkel diersoort kan dat zo goed als de mens. Maar waarom zijn wij hier zo goed in? Wat maakt samenwerking mogelijk?
Hoewel samenwerken vaak goed gaat, kan het soms ontsporen, en ontstaan er conflicten. Dit is logisch: waar mensen samenleven, ontstaat wrijving. In dit artikel wil ik je meer inzicht geven in samenwerking en vooral in hoe je effectief om kunt gaan met conflicten.
Homo collaboratus: De samenwerkende mens
Vandaag de dag lijkt de mens steeds individualistischer te worden, met de overtuiging dat we zelfredzaam moeten zijn. Dit is een vertekend beeld, want niemand is zijn hele leven volledig zelfredzaam. We komen afhankelijk ter wereld en verlaten deze waarschijnlijk ook zo. Tussendoor zijn er momenten waarop we hulp nodig hebben. Dit laat zien hoe groot de noodzaak tot samenwerken is. Dit mensbeeld van belangeloos samenwerken noemen we homo collaboratus. Maar om goed te kunnen samenwerken, hebben we regels nodig, en deze regels noemen we moraliteit.
Moraliteit
Moraliteit is een set regels die samenwerking bevorderen, iets dat de mens uniek maakt. Stoppen we met samenwerken, dan voelen we ons eenzaam, daalt onze eigenwaarde, en worden we egoïstischer. Het fundament voor goede samenwerking is waardigheid: het idee dat iedereen waarde heeft, en gelijkwaardigheid: het idee dat onze waarde niet verschilt van die van anderen. Wanneer we elkaar niet rechtvaardig behandelen, tast dit onze waardigheid aan, en dit kan leiden tot conflicten.
Waardenconflict
Persoonlijke waarden zijn het verhaal dat je jezelf vertelt over wat je belangrijk vindt. Het handelen naar die waarden geeft je autonomie, terwijl afwijken hiervan tot frustratie leidt.
We hebben allemaal verschillende waarden, wat soms tot conflicten leidt. Bij conflicten zijn waarden vaak belangrijker dan feiten. Dit is waarom mensen die in complottheorieën geloven, moeilijk met feiten te overtuigen zijn—het draait om hun diepgewortelde waarden en emoties.
Voorbeelden van (potentiële) waardenconflicten:
Openstaan voor verandering vs. Conservatisme: De eerste waarde benadrukt nieuwe ervaringen en zelfbestuur, terwijl de tweede de nadruk legt op het behoud van tradities en stabiliteit.
Bijvoorbeeld: Jij hebt op je werk altijd goede ideeën, maar je werkgever houdt vast aan oude gewoonten en is terughoudend tegenover innovatie.Zelfoptimalisatie vs. Zelftranscendentie: Zelfoptimalisatie draait om het nastreven van eigen belangen, terwijl zelftranscendentie de zorg voor anderen benadrukt.
Bijvoorbeeld: Als fysiotherapeut wil je voor elke cliënt genoeg tijd en ruimte hebben, maar je leidinggevende verwacht dat je meer cliënten in minder tijd behandelt.Wil je jouw waarden ontdekken? Doe dan deze gratis test!
Morele conflicten
Soms wordt samenwerking verstoord doordat morele regels worden overtreden.
Altruïsme bij familie en goede vrienden: We verwachten onbaatzuchtigheid. Wanneer je partner bijvoorbeeld geen aandacht meer voor je heeft, voelt dat als verwaarlozing.
Loyaliteit binnen de groep: Je verlaat de groep niet zomaar, want dat wordt gezien als verraad.
Wederkerigheid bij vreemden: Bij de bakker verwacht je een goed brood en de bakker verwacht dat je betaalt.
Moed in moeilijke situaties: Strijd vereist moed, en het erkennen van je fouten wordt als moedig gezien, terwijl dit niet erkennen wordt gezien als lafheid.
Wanneer men zich niet aan deze morele normen houdt, leidt dit vaak tot frustratie en conflicten.
Conflictresolutie
In plaats van het spelen van een welles-nietes spelletje, is het belangrijk te leren hoe je én de relatie kunt sparen én samen tot een oplossing kunt komen. Dit begint bij zelfreflectie. Jij bent namelijk ook deel van het conflict. Beantwoord daarom de volgende vragen op een schaal van 1-10:
Vlucht ik, of streef ik naar eerlijkheid en een betere relatie?
(Bijvoorbeeld: Ik houd mijn mond of loop weg (1) vs. Ik ben altijd eerlijk en streef naar een betere relatie (10).)Vecht ik, of streef ik naar een gezamenlijke oplossing?
(Bijvoorbeeld: Ik wil het conflict winnen (1) vs. Ik streef ernaar samen tot een goed resultaat te komen (10).)
Veel reacties zijn geautomatiseerd; we zijn ons er vaak amper van bewust. Door je hiervan bewust te worden, kun je verandering teweegbrengen. Altijd hetzelfde doen, levert altijd hetzelfde resultaat op. Zowel bij jezelf als bij de ander. Neem dus het voortouw zodra je hier bewust van bent!
Tips voor de toepassing in de praktijk
Geef aan dat je iets met iemand wilt bespreken.
Begin daarna het gesprek met: "Ik wil eerst uitleggen wat me dwarszit en hoe ik tot die conclusie kom. Daarna wil ik graag jouw kant van het verhaal horen, want misschien begrijpen we elkaar niet goed."
Als je onderbroken wordt: "Ik merk dat je het vervelend vindt en misschien denkt dat ik je beschuldig. Dat is niet mijn bedoeling. Ik wil alleen vertellen waar ik mee zit en ben daarna benieuwd naar jouw kant."
Vraag wat de ander kan doen om het probleem te verminderen. Autonomieondersteuning is hierbij effectief; biedt de ander keuzes en toon interesse in wat voor hem of haar belangrijk is en wat hem of haar bezighoudt.
Luister zonder onderbreken
Wanneer er een fout gemaakt is, zijn excuses maken goed, mits het ook passend is! Dus niet alleen maar sorry zeggen als een manier om empathie aan te tonen. Wil je empathie uitdragen zeg dan ‘ik begrijp dat het voor jou lastig is’.
Conclusie
Conflicten zijn normaal, maar kunnen soms zelfs leiden tot het beëindigen van relaties. Goede conflictresolutie is essentieel om effectief samen te werken. Samenwerking maakt ons weerbaarder, energieker en gelukkiger, en vormt de basis voor een waardig leven.
Over mij
Mijn naam is Bart, vitaliteitskundige, gespecialiseerd in motiveren, presteren en floreren. Ik leer jongvolwassen hoe ze hun eigen koers kunnen bepalen in een maatschappij vol keuzes en verwachtingen van anderen.
Bekijk deze pagina voor meer informatie over 1:1 coaching of volg mij op sociale media (Instagram LinkedIn).
